به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ جمهوری «کنیا» در شرق قاره آفریقا با مساحت ۵۸۰،۳۶۷ کیلومتر مربع، چهل‌وهفتمین کشور وسیع دنیاست و هم‌مرز با اقیانوس هند و میان کشور تانزانیا و سومالی قرار دارد. جمعیت کنیا در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۵۵.۱۰۰.۵۸۶ نفر گزارش شده و نایروبی، مومباسا، کیسومونو و ناکورو مهمترین شهرهای کنیا هستند. زبان‌های رسمی کنیا، زبان سواحلی و انگلیسی است و هشتاد و پنج درصد مردم کنیا مسیحی و ۱۱ درصد مسلمان هستند.
دین اسلام، از طریق مهاجران‌نشینان مسلمان ایرانی و عرب در سواحل کنیا، تانزانیا و موزامبیک و زنگبار نفوذ کرد و امروزه ۸۰ درصد مردم شهرهای ساحلی کنیا مسلمان هستند. برخی پیشینه تاریخی شیعیان در کنیا را به مهاجرت علی بن حسین شیرازی و فرزندانش به کنیا و اقامت آنان در مامبوسا در قرن سوم هجری قمری بازمی‌گردانند. هرچند درباره علت مهاجرات آنها نظرات مختلفی وجود دارد.
شیعیان کنیا در دو گروه شیعیان خوجه اثناعشری و شیعیان بومی، نمود دارند. بزرگترین تشکیلات شیعیان کنیا متعلق به خوجه‌های اثناعشری است که از سوی فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری رهبری می‌شود. طیف وسیعی از شرکت‌های خصوصی صادرات و واردات، کارخانجات، کارگاه‌های صنعتی، مؤسسات تجاری، سیستم‌های مخابراتی و خدماتی، بانک‌ها، حمل‌ونقل، انتشارات و غیره توسط شیعیان خوجه و یا با مشارکت آنان اداره می‌شود. آنان حدود ۱۰ هزار نفر از جمعیت کنیا را تشکیل می‌دهند. در هریک از شهرهای کنیا که شیعیان خوجه زندگی می‌کنند، مدارس ویژه، کلوپ‌های فرهنگی و ورزشی و مساجد آنان وجود دارد.
شیعیان بومی در شرق آفریقا خصوصا کنیا با ورود شیعیان خوجه ظهور پیدا کردند. شیعیان بومی تاکنون با استفاده از امکانات و حمایت شیعیان خوجه از جمله بلال مسلم میشن در کنیا توانسته‌اند مدارسی را برای آموزش‌های اسلامی شیعی بنا کنند و فعالیت‌هایی را انجام دهند. مساجد شیعیان خوجه توانسته پاسخگوی نیازهای مذهبی شیعیان بومی باشد. افزون بر شیعیان بومی، در شهرهای مومباسا، مالیندی و لامو نیز شیعیان عربتبار دارای تشکیلاتی هستند که قویترین آنها جمعیت شباب اهل البیت در «لامو» است که بسیار با انگیزه و فعال عمل می‌کنند و از سوی شیعیان کویتی حمایت می‌شوند.
مسجد جعفری نایروبی، مهمترین مرکز شیعیان خوجه در شهر نایروبی پایتخت کنیا است. این مسجد محل اجتماع شیعیان هندی و پاکستانی در برنامه‌ها و مناسبت‌های مذهبی است و شماری از ایرانیان مقیم و معدود شیعیان لبنانی و شیعیان بومی نیز در آن شرکت می‌کنند. مدرسه و مهد کودک جعفری از قسمت‌های مهم واقع در جنب مسجد است.
همچنین بلال مسلم میشن به عنوان مرکز فعالیت‌های تبلیغی شیعیان خوجه برای آفریقاییان از سال‌ها قبل کار خود را در کشورهای افریقایی آغاز کرده و در برخی از شهرها مانند مومباسا و ناکورو به فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی مشغول است. بلال مسلم میشن کنیا مهمترین مرکز بلال مسلم میشن پس از تانزانیا است.
حوزه علمیه رسول اکرم(ص) نیز از فعال‌ترین مراکز آموزشی شیعیان کنیا است که سرپرست آن حجت الاسلام و المسلمین علامه مرتضی مرتضی عاملی روحانی اهل لبنان است. این مرکز در منطقه‌ای به نام لانگاتا در حومه نایروبی قرار دارد و دارای ۲۸۰ طلبه است که بیش از ۷۰ درصد آنها علوم دینی را همراه با دروس کلاسیک فرا می‌گیرند. این مرکز مسجدی دارد که در آن نماز جمعه به امامت علامه مرتضی مرتضی برگزار می‌شود.
در سال های اخیر تلاشهایی برای ارتباط و انسجام و اتحاد بین گروههای مختلف شیعه، سمینارهایی در شهر نایروبی برگزار شد که منجر به تأسیس اتحادیه شیعیان کنیا به نام سیمکو گردید. این اتحادیه تأکید زیادی به اتحاد میان خوجهها، شیعیان بومی و شیعیان عربتبار دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین «علی سعید ساموجا» امام جماعت مسجد جعفری نایروبی و از مبلغان شیعی فعال در کشور کنیا است. این روحانی و مبلّغ شیعی در گفت‌وگو با خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ به تشریح وضعیت شیعیان کنیا در زمینه های مختلف پرداخته است:
ابنا: در ابتدا خودتان را معرفی کنید؟
من علی سعید ساموجا هستم که در روستایی در غرب کنیا به دنیا آمدم و در آن روستا بزرگ شدم، سپس برای ادامه تحصیل به شهر نایروبی رفتم و در آنجا وارد مدرسه رسول اکرم(ص) شدم و چهار سال در این مدرسه تحصیل کردم. سپس موفق به ملحق شدن به یک حوزه علمیه در شهر صور در لبنان شدم و در آنجا تحصیل کردم و سپس به کنیا بازگشتم، در آن حوزه علمیه در نزد شیخ علی یاسین و اساتید دیگر تلمذ کردم. هم اکنون امام جماعت مسجد جعفری جماعت خوجه در نایروبی هستم و پنج سال است که این مسئولیت را عهده دار هستم.
ابنا: چه فعالیت‌هایی در مسجد جعفری نایروبی انجام می‌شود؟
فعالیت ها در این مسجد به صورت کلی شامل اقامه نماز جماعت و نماز جمعه و بزرگداشت اعیاد و احیای مناسبت های دینی و خواندن خطبه عقد و اقامه نماز میت و امور دیگری است که ائمه جماعات در چنین مراکز دینی انجام می دهند.
ابنا: تعداد شیعیان کشور کنیا چقدر است؟
آمار دقیقی از تعداد شیعیان کنیا، وجود ندارد و آمارها در این زمینه، تخمینی است. براساس اطلاعات در دسترس ما، تعداد شیعیان در کل کشور کنیا ممکن است که به 50 هزار نفر برسد، برخی می گویند که ممکن است این عدد بیشتر باشد، اما براساس برآورد و تجربه من، تعداد شیعیان کنیا بیشتر از 50 هزار نفر نیست که این شیعیان در مناطق مختلف این کشور از جمله مناطق ساحلی و مناطق غربی به صورت پراکنده، زندگی می کنند.
ابنا: آیا تعداد شیعیان کنیا در شهر مومباسا بیشتر از مناطق دیگر این کشور است؟
در برخی از مناطق ساحلی کنیا و نه فقط شهر مومباسا، جمعیت شیعیان در این مناطق بیشتر از مناطق دیگر کنیا است. البته بحث پراکندگی جمعیت شیعیان در کنیا نیازمند کار پژوهشی است، چون غیر از مناطق ساحلی این کشور، مناطق دیگری هم در کنیا وجود دارد که تعداد شیعیان در این مناطق زیاد است، به عنوان مثال شهر نایروبی پایتخت کنیا که تعداد شیعیان در این شهر رو به ازدیاد می باشد.
آنچه باید بدانیم این است که تشیع در کنیا رو به گسترش است، این روزها شاهد شیعیان جدیدی در این کشور هستیم که از طریق دنبال کردن کانال‌های یوتیوب و مطالعه کتاب ها در بستر اینترنت، شیعه شدند و تعداد این دست از شیعیان جدید رو به افزایش است. اما این که تعداد دقیق شیعیان در کنیا چه مقدار می باشد، نیازمند یک کار پژوهشی و آمارگیری دقیق از شیعیان در مناطق مختلف این کشور است.
ابنا: آیا در میان شیعیان کنیا، شخصیت هایی هستند که در جامعه این کشور، تاثیرگذار باشند؟
در جامعه شیعی کنیا، شخصیت هایی را داریم که دارای ظهور و بروز هستند و در نواحی مختلف کنیا از سواحل این کشور تا غرب کنیا، تاثیرگذاری دارند. الحمدالله در کنیا، تعداد خوبی از علما و مبلغان شیعه هستند که در سطوح مختلف، تاثیرگذار می‌باشند، اما تعداد آنها هنوز به میزان مطلوب نیست و نقاط خلاءی وجود دارد که باید با مبلغان دیگری پر شود.
ابنا: چالش اساسی که جامعه شیعی آفریقایی با آن روبروست، چه مواردی است؟
شیعیان آفریقایی به صورت خاص نیاز به تثبیت شدن دارند، باید به آنها اجازه داده شود تا یک تشکیلات ثابت، منظم و قوی را برای خود داشته باشند و باید چنین تشکیلاتی تاسیس گردد. به نظرم اکنون شیعیان آفریقایی به صورت خاص، متفرق هستند.
ابنا: آیا این وضعیت در مورد کل آفریقا، صدق می کند؟
نه این مساله در مورد همه آفریقا صدق نمی کند و من به صورت خاص در مورد کنیا، سخن می گویم. در این کشور ما در حال تلاش هستیم تا تشکیلاتی را به وجود آوریم که بتواند همه شیعیان را در خود جمع کند، اما هنوز در گام های اولیه و مرحله تاسیس چنین تشکیلاتی قرار داریم و باید تلاش ها و حمایت های زیادی صورت بگیرد تا چنین تشکیلاتی به یک تشکیلات قوی و مورد احترام همه تبدیل گردد و تحقق چنین مساله نیاز به زمان زیادی دارد.
ابنا: آیا نیاز به ایجاد چنین تشکیلات جدیدی برای جامعه شیعی در کنیا وجود دارد؟
بله چنین نیازی در کنیا وجود دارد و ما برای ایجاد چنین تشکیلاتی تلاش می کنیم. ما در این کشور فاقد پشتیبانی لازم برای نشر تشیع و تعالیم اهل بیت(ع) هستیم و از امکانات لازم بسیاری در این زمینه محروم می باشیم، به عنوان مثال امکانات لازم برای چاپ کتاب را نداریم تا بتوانیم خودمان با چاپ کتاب و اهدای کتاب های شیعی به کتابخانه ها در کنیا، اندیشه خودمان را به مردم این کشور برسانیم. این مساله بزرگ ترین چالشی است که باید از آن عبور کنیم.
ابنا: آیا در کنیا مجاز هستید که به نام پیروان اهل بیت(ع)، فعالیت های اجتماعی در این کشور داشته باشید؟
قانون اساسی کنیا، حق انسان برای انتخاب دین و عمل به آن را پذیرفته است و آزادی اعتقاد و آزادی بیان در چارچوب های مشخص شده از سوی قانون در این کشور وجود دارد، البته به شرط این که اعمال دینی افراد منجر به فساد اجتماعی در کنیا نشود. لذا ما شیعیان در کنیا این احساس را نداریم که در این زمینه با دیگران تفاوت داریم، اعتقاد ما این است که دولت کنیا از آزادی اعتقادات در این کشور حمایت می کند و به دلیل ما شیعیان کنیا، عرصه گسترده ای پیش روی خودمان داریم تا به آنچه ایمان داریم، عمل کنیم.
شاید برخی از افراد در کنیا باشند که از شیعه شدن و دینداری ما بدشان بیایید و بخواهند که ما را با شیوه های مختلف اذیت کنند و با نشر اکاذیت، چهره نادرستی از تشیع را در کنیا نشان بدهند یا حتی به شیعیان این کشور اجازه فعالیت در برخی از عرصه ها را ندهند، اما دولت و قانون اساسی کنیا به ما شیعیان این اجازه را داده است که تشیع را انتخاب کنیم و به آن شیوه ای که مناسب می دانیم، متحد شویم. اما باید این را گفت که در برخی از مناطق کنیا، وضعیت اجتماعی به ما این اجازه را نمی دهد که با آزادی به آنچه که می خواهیم عمل کنیم. تعصبات و حساسیت هایی در بین برخی از اهل سنت کنیا در قبال شیعیان وجود دارد که این تعصبات و حساسیت ها گاهی به آزار و اذیت می رسد. علی رغم این که ما به همه خوش آمد می گوییم، اما برخی از اهل سنت از وجود ما، احساس راحتی نمی کنند و این مساله را در زندگی اجتماعی مان، مشاهده می کنیم.
ابنا: آیا اجازه احیای مناسبت های دینی را در خیابان های کنیا دارید؟
مانع یا محدودیتی از سوی دولت کنیا نسبت به ما وجود ندارد که به آنچه می خواهیم عمل کنیم. مناسبت هایی مثل عاشورا را به صورت علنی، احیا می کنیم و این اجازه را داریم که به خیابان ها برویم و پرچم های امام حسین(ع) را در دست بگیریم و عشق و وفاداری خودمان به نهضت حسینی را اعلام کنیم، هیچ مشکلی در این خصوص وجود دارد و دولت و پلیس کنیا از ما در زمان احیای مناسبت های دینی در خیابان ها، حفاظت می‌کنند.
ابنا: رابطه شیعیان کنیا با پیروان ادیان و مذاهب دیگر اعم از اهل سنت و مسیحیان چگونه است؟
ما از ائمه معصومین(ع) و مراجع و علمایمان آموختیم که برادران اهل سنت را از خودمان بدانیم و به توحید صفوف بین خودمان و آنها بپردازیم و از اهل سنت سنت دور نشویم. گروهی از برادران اهل سنت نیز همین رویکرد را نسبت به ما دارند و علاقه مند هستند که ارتباط خودشان را با ما تقویت کننند، ما نیز دستان خودمان را به سمت آنها، دراز می کنیم. اما قطعا افرادی در بین اهل سنت هستند که با این رویکرد ما، مخالف می باشند و به شیوه غیردوستانه و خصمانه با ما رفتار می کنند.
روابط بین ما شیعیان و مسیحیان در کنیا به صورت عام، بسیار خوب است، گرچه که گاهی قضایی مطرح می شود که تبعات آن، ایجاد حساسیت و تنش بین ما و مسیحیان خواهد بود. اما به صورت کلی شیعیان در کنار مسیحیان به صورت عادی، زندگی می کنند. در جامعه کنیا می بینید که در یک خانواده، یک نفر مسیحی، یک نفر مسلمان اهل سنت و یک نفر مسلمان شیعه است و همه آنها در یک خانه با هم زندگی می کنند. ما بستگان و دوستان مسیحی داریم که با آنها در مناسبت های مختلف دیدار می کنیم و مشکل و حساسیتی بین ما وجود ندارد.
ابنا: در مورد شورای ادیان کنیا توضیحاتی بدهید؟
شورایی به عنوان شورای ادیان در کشور کنیا وجود دارد که من هم در آن عضو هستم و این شورا به دنبال ایجاد رابطه دوستانه بین پیروان ادیان مختلف در کنیا است. شورای ادیان کنیا، تقریبا همه ادیان را در کنار هم جمع کرده و هر دین و مذهبی در این شورا دارای نماینده است. شورای ادیان کنیا، جلسات مختلفی برگزار می کند و این شورا با ارائه توصیه هایی به سیاستمداران کنیا، تلاش می کند که وضعیت سیاسی در این کشور، آرام شود، وضعیت امن و امانی در کشور کنیا، حاکم است.
ابنا: آینده مسلمانان و پیروان مکتب اهل بیت(ع) در آفریقا به صورت عام و در کنیا به صورت خاص را چگونه می بینید؟
آینده درخشانی است و امید بسیاری به آینده داریم، چون شاهد رشد و پیشرفت مستمر در عرصه تبلیغ و شوق به معرفت در نسل جدید هستیم، این نسل علاقه دارد که دین را بشناسد و به آن عمل کند. این مشاهدات ما را به این وا می دارد که مشتاقانه منتظر آینده درخشانی در کنیا باشیم. اغراق نیست اگر بگوییم که ما هر روز رو به بهتر شدن حرکت می کنیم. افرادی را می بینیم که از شناخت و جستجو برای کسب معرفت سخن می گویند و این شوق آنها به ما آرامش می دهد و موجب می شود که اطمینان پیدا کنیم که آینده، بهتر خواهد بود. اگر به بیست سال پیش نگاه کنیم، وضعیت آن گونه نبود که اکنون است.
ابنا: دلیل گرایش نسل جدید مسلمان کنیا به دین را چه می دانید؟
علی رغم تمام تلاشی که برای مبارزه با دین صورت می گیرد، اما احساس عمیقی درباره اهمیت دین و نقش آن در جامعه کنیا، وجود دارد فشارهایی که در برخی از کشورها به دینداران وارد می شود، نتایج ایجابی در کنیا به دنبال دارد و مردم این کشور احساس می کنند که دین چیز مهمی است و باید به آن تمسک بجویند. به عنوان مثال زمانی که زنان مسلمان کنیا، وضعیت زنان مسلمان فرانسه را می بینند که چگونه این زنان برای حفظ حجاب خود تلاش می کنند و از این کار منع می شوند، با خودشان می گویند که آزادی در کنیا وجود دارد و ما باید از این فرصت برای عمل به دین خودمان استفاده کنیم. حجاب اکنون به یک پدیده چشمگیر و گسترده در جامعه کنیا، تبدیل شده است.
ابنا: انقلاب اسلامی ایران چه تاثیری بر جامعه کنیا گذاشت؟
مسلمانان کنیا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بودند که به جایگاه و قدرت دین پی بردند و این انقلاب بر محافل کنیا، تاثیرات فراوانی گذاشت. من از مسلمانان کنیا که در دوره انقلاب اسلامی بودند، شنیدم که پیش از انقلاب اسلامی، پدیده تدین و پدیده حجاب در کنیا، پدیده رایجی در بین مسلمانان نبود و بعد از انقلاب اسلامی، وضعیت در کنیا تغییر کرد، اکنون بسیار عادی است که شما با پدیده حجاب در بین زنان مسلمان در جامعه کنیا، مواجه شوید.
............................
پایان پیام